Điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo hằng năm là nhiệm vụ nằng nề của ngành Lao động - Thương binh và Xã hội. Kết quả điều tra là cơ sở để đánh giá thực trạng nghèo của từng vùng, từng địa phương; làm cơ sở xây dựng kế hoạch, giải pháp hỗ trợ giảm nghèo cụ thể và tổ chức thực hiện các chính sách giảm nghèo. nhìn chung, các địa phương tổ chức thực hiện tương đối tốt nhưng bên cạnh đó vẫn còn một số tồn tại hạn chế, nhất là khâu thu thập đặc điểm thông tin về hộ nghèo, cận nghèo và công tác thẩm định.
Hội nghị tập huấn nghiệp vụ điều tra hộ nghèo, cận nghèo năm 2014 cho cấp huyện
Qua kiểm tra, giám sát tình hình thực hiện chương trình giảm nghèo và thẩm định tiêu chí nông thôn mới năm 2015 tại các địa phương của Ban Chỉ đạo giảm nghèo, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội và các ngành liên quan thì công tác điều tra, rà soát hộ nghèo vẫn còn những bất cập. Trong quá điều tra, rà soát hộ nghèo, cận nghèo nhiều địa phương đã bỏ sót thành viên trong hộ nghèo, cận nghèo; không phân loại, không thu thập đủ thông tin, ghi mã số, nhập thông tin hộ nghèo, cận nghèo đúng quy định,... và do không có đủ thông tin, mã số ghi trong Phiếu thu thập đặc điểm của hộ nghèo, cận nghèo (gọi tắt là Phiếu C) nên cán bộ nhập tin vào phần mềm hộ nghèo đã tự ý gán mã số cho hộ nghèo, cận nghèo để có dữ liệu báo cáo, đặc biệt là tự ý gán mã số cho hộ nghèo thuộc chính sách giảm nghèo (Mã số 1: hộ nghèo có ít nhất một thành viên trong hộ còn khả năng lao động) và hộ nghèo thuộc chính sách bảo trợ xã hội (Mã số 2: là hộ nghèo nhưng không còn thành viên nào trong hộ có khả năng lao động). Từ đó, kết quả phân tích của phần mềm quản lý hộ nghèo trực tuyến cho kết quả không đúng với thực tế, ảnh hưởng đến việc đề xuất chính sách, xây dựng kế hoạch và giải pháp giảm nghèo chung của tỉnh, của từng địa phương, trong thẩm định tiêu chí nông thôn mới (tiêu chí số 11) và trong tổng hợp, báo cáo số lượng, danh sách, tỷ lệ hộ nghèo chia theo nhóm đối tượng theo quy định tại Thông tư số 24/2014/TT-BLĐTBXH ngày 06/9/2014 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chưa chính xác.
Để đảm bảo xây dựng kế hoạch, giải pháp giảm nghèo bền vững trong thời gian đến theo Kết luận số 288-KL/TU ngày 08/7/2015 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về một số nhiệm vụ và giải pháp tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác giảm nghèo trên địa bàn tỉnh; làm cơ sở để xét công nhận xã đạt tiêu chí nông thôn mới về tiêu chí hộ nghèo theo Quyết định số 2762/QĐ-UBND ngày 07/8/2015 của UBND tỉnh. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã đề nghị UBND các huyện, thị xã, thành phố chỉ đạo Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội hướng dẫn UBND các xã, phường, thị trấn thực hiện rà soát đánh lại mã số chính xác cho hộ nghèo thuộc chính sách giảm nghèo (Mã số 1: là hộ nghèo có ít nhất một thành viên trong hộ còn khả năng lao động) và hộ nghèo thuộc chính sách bảo trợ xã hội (Mã số 2: là hộ nghèo nhưng không còn thành viên nào trong hộ có khả năng lao động). Trong đó, các địa phương cần phân biệt hộ nghèo thuộc chính sách bảo trợ xã hội khác với Hộ nghèo có người hưởng chính sách bảo trợ xã hội (là hộ nghèo mà trong hộ có ít nhất 01 người hưởng trợ cấp bảo trợ xã hội hằng tháng). Hộ nghèo có người hưởng chính sách bảo trợ xã hội cũng có thể là hộ nghèo thuộc chính sách giảm nghèo hoặc Hộ nghèo thuộc chính sách bảo trợ xã hội.
Các xã, phường, thị trấn sau khi đã rà soát, đánh lại mã số chính xác cho hộ nghèo theo hai loại đối tượng nêu trên trong Phiếu C báo cáo về Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội để phối hợp với Văn phòng Chương trình giảm nghèo tỉnh để được hướng dẫn điều chỉnh dữ liệu hộ nghèo, cận nghèo. Kết thúc điều chỉnh dữ liệu toàn huyện, thị xã, thành phố, UBND cấp huyện ban hành Quyết định điều chỉnh Bảng tổng hợp phân tích hộ nghèo theo các nhóm đối tượng năm 2014 theo Mẫu số 4 Thông tư 24/2014/TT-BLĐTBXH, đã được thiết kế sẵn trong phần mềm quản lý hộ nghèo, cận nghèo trực tuyến, đồng thời chỉ đạo UBND cấp xã thực hiện theo dõi, quản lý từng loại danh sách (gồm: (1) Danh sách hộ nghèo thuộc chính sách giảm nghèo; (2) Danh sách hộ nghèo thuộc chính sách bảo trợ xã hội), xây dựng kế hoạch giảm nghèo cụ thể theo từng địa chỉ, nguyên nhân, nguyện vọng của từng hộ nghèo theo đúng Kết luận số 288-KL/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Nghị quyết số 119/2014/NQ-HĐND của HĐND tỉnh. Kết quả rà soát, điều chỉnh, phê duyệt kết quả điều chỉnh dữ liệu điều tra báo cáo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội để làm cơ sở xét, công nhận xã đạt tiêu chí nông thôn mới về tiêu chí hộ nghèo (Tiêu chí số 11). Thời gian hoàn thành điều chỉnh dữ liệu trước ngày 20/9/2015.
Ngoài việc sai sót trong thu thập thông tin dự liệu để phân loại hộ nghèo, cận nghèo thì một số địa phương qua kiểm tra hồ sơ thẩm định phê duyệt hộ nghèo, hộ cận nghèo chưa thực hiện đúng quy trình, thủ tục theo hướng dẫn tại Công văn số 1487/LĐTBXH-BTXH ngày 12/11/2014 cuẩ Sở Lao động - Thương binh và Xã hội. Đoàn kiểm tra tình hình thực hiện công tác giảm nghèo của tỉnh cũng đã kiến nghị các địa phương chấn chỉnh và thực hiện đúng quy định./.