Thực hiện điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo và chính sách khuyến khích thoát nghèo bền vững vẫn còn nhiều hạn chế

Thực hiện Chỉ thị số 17/CT-UBND ngày 09/9/2013 của UBND tỉnh về tăng cường công tác điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo hàng năm; Quyết định số 2813/QĐ-UBND ngày 16/9/2014 của UBND tỉnh về thực hiện Chính sách khuyến khích thoát nghèo bền vững giai đoạn 2014-2015. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã chủ trì, phối hợp với Cục Thống kê tỉnh và các địa phương tổ chức thực hiện kịp thời, đúng tinh thần Chỉ thị và Quyết định của UBND tỉnh.

Đối với công tác triển khai thực hiện điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo. Nhìn chung các địa phương (cấp huyện và xã) đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt công tác điều tra, rà soát hộ nghèo hộ cận nghèo như đã thành lập Ban Chỉ đạo, xây dựng và ban hành Kế hoạch điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo, tổ chức Hội nghị tập huấn nghiệp vụ cho các điều tra viên, cung cấp đầy đủ tài liệu, mẫu biểu theo quy định cho cấp xã và các thôn, khối phố… Tuy nhiên, qua kiểm tra việc điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo tại cấp xã và thôn, bản còn tồn tại, hạn chế như một số Thành viên Ban Chỉ đạo giảm nghèo, cán bộ các ngành liên quan  cấp xã và các Trưởng thôn chưa nắm đầy đủ quy trình điều tra, rà soát hộ nghèo, quá trình thực hiện điều tra, rà soát mang tính chủ quan của điều tra viên và cán bộ thôn mà không thực hiện đúng theo quy trình và Bộ công cụ điều tra đã ban hành và hướng dẫn của cấp tỉnh. Việc điều tra, rà soát xác định hộ nghèo mới, hộ cận nghèo mới, hộ thoát nghèo chưa thực hiện đúng Quy trình hướng dẫn tại Thông tư 21/2012/TT-BLĐTBXH ngày 05/9/2012 của Bộ Lao động -Thương binh và Xã hội. Hồ sơ để xác định hộ nghèo mới, hộ thoát nghèo không đảm bảo quy trình: Không có phiếu đánh giá nhanh hộ có khả năng rơi nghèo, rơi cận nghèo; không có phiếu đánh giá nhanh hộ có khả năng thoát nghèo, thoát cận nghèo; không có biên bản họp bình xét ở thôn; Phiếu điều tra thu nhập hộ gia đình (Phiếu B) và Phiếu thu thập đặc điểm thông tin hộ nghèo, hộ cận nghèo (Phiếu C) ghi chép không đầy đủ thông tin theo quy định, cá biệt có nơi ghi chép theo kiểu "đối phó" hoặc tổ chức điều tra ngược quy trình, nghĩa là sau khi đã họp nhân dân bình xét danh sách dự kiến hộ rơi nghèo (hộ nghèo mới), rơi cận nghèo (cận nghèo mới), hộ thoát nghèo, thoát cận nghèo mới tổ chức điều tra thu nhập (Phiếu B), không thực hiện niêm yết công khai các danh sách trên theo quy định. Một số xã chưa triển khai thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 17/CT-UBND ngày 09/9/2013 của UBND tỉnh về tăng cường công tác điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo (Vẫn còn nhiều trường hợp tách hộ để vào hộ nghèo hoặc còn tình trạng nghèo do nguyên nhân lười lao động) hoặc đến thời điểm kiểm tra vẫn còn một số xã chưa tổ chức điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2014 (Xã Lăng huyện Tây Giang và xã Cà Dy huyện Nam Giang). bên cạnh đó việc chưa ban hành văn bản hướng dẫn sử dụng kinh phí phục vụ cuộc điều tra, rà soát hộ nghèo nên ở các địa phương (huyện, xã) nguồn kinh phí phân bổ và mức hỗ trợ cho công tác điều tra, rà soát hộ nghèo khác nhau, không thống nhất, gây nên thiếu công bằng và thắc mắc trong cán bộ trực tiếp điều tra.

Đoàn kiểm tra của Sở lao động - TBXH làm việc với BCĐ giảm nghèo xã Bình Giang, Thăng Bình.

Đối với công tác triển khai thực hiện chính sách khuyến khích thoát nghèo theo Nghị quyết 119/2014/NQ-HĐND, các địa phương (cấp huyện) đã ban hành văn bản chỉ đạo triển khai thực hiện chính sách khuyến khích thoát nghèo bền vững, tuy nhiên việc triển khai thực hiện chính sách khuyến khích thoát nghèo tại các địa phương còn tồn tại một số bất cập như hầu hết các huyện và xã đến thời điểm kiểm tra vẫn chưa ban hành Kế hoạch cụ thể để triển khai thực hiện Chính sách khuyến khích thoát nghèo theo Quyết định số 2813/QĐ-UBND ngày 16/9/2014 của UBND tỉnh (trừ xã Bình Giang huyện Thăng Bình đã ban hành kế hoạch). Việc thiếu chỉ đạo cụ thể (ban hành kế hoạch và chỉ đạo phân công nhiệm vụ cho các ngành, thành viên BCĐ giảm nghèo, các hội đoàn thể nhân dân) nên chính sách khuyến khích thoát nghèo bền vững chưa được tuyên truyền, phổ biến rộng rãi, thường xuyên nên đa số cán bộ xã, cán bộ thôn và người nghèo chưa nắm được nội dung của chính sách khuyến khích thoát nghèo (trừ huyện Thăng Bình), bên cạnh đó một bộ phận người dân còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại, so sánh lợi ích giữa nghèo với thoát nghèo nên không muốn thoát nghèo vì vậy đến thời điểm kiểm tra còn 03 huyện (Tây Giang, Nam Giang và Nam Trà My) chưa báo cáo số lượng hộ đăng ký thoát nghèo. Việc đăng ký thoát nghèo là do hộ nghèo tự nguyện, cán bộ thôn, xã chỉ vận động, tuyên truyền và hướng dẫn hộ nghèo đăng ký thoát nghèo nhưng qua kiểm tra, có địa phương không hướng dẫn đăng ký trước khi triển khai điều tra mà chờ có kết quả điều tra xong mới hướng dẫn hộ nghèo làm đơn đăng ký thoát nghèo, như vậy là không đúng tinh thần Nghị quyết sô 119/2014/NQ-HĐND (Nam Trà My, Nam Giang, Tây Giang). Nguyên nhân của tình trạng trên là do thiếu sự tập trung lãnh đạo, chỉ đạo của cấp xã; chính sách mới ban hành và thời gian triển khai ngắn; nguồn ngân sách chưa bố trí để phục vụ công tác triển khai chính sách như tuyên truyền, hội họp, vận động hộ nghèo đăng ký thoát nghèo,... năng lực cán bộ thôn, xã miền núi cao còn hạn chế.

Sở Lao động - TBXH kiểm tra và làm việc với BCĐ giảm nghèo xã Bình Nguyên huyện Thăng Bình

Về kết quả triển khai thực hiện công tác điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo. Đến cuối tháng 10/2014, các huyện, thành phố đã triển khai thực hiện đúng thời gian, tiến độ theo kế hoạch, một số địa phương đã báo cáo kết quả sơ bộ như Phước Sơn, Đại Lộc, Đông Giang, Tam Kỳ,... một số địa phương khác đang tổng hợp báo cáo. Tuy nhiên, tại thời điểm kiểm tra Xã Lăng huyện Tây Giang và xã Cà Dy huyện Nam Giang chưa triển khai điều tra. Đối với việc triển khai thực hiện chính sách khuyến khích thoát nghèo theo Nghị quyết 119/2014/NQ-HĐND, đã có 15/18 huyện, thành phố báo cáo số lượng và danh sách hộ nghèo đăng ký thoát nghèo năm 2014 là 5.137 hộ/ 15.839 khẩu và 37 thôn đăng ký đạt tiêu chuẩn và mức giảm tỷ lệ hộ nghèo. So với số liệu tại Báo cáo số 130/BC-LĐTBXH ngày 13/10/2014, số hộ đăng ký thoát nghèo mới bổ sung là 1.080 hộ/4492 khẩu và bổ sung 04 thôn đăng ký đạt tiêu chuẩn và mức giảm tỷ lệ hộ nghèo. Còn 03 huyện: Tây Giang, Nam Giang và Nam Trà My chưa có kết quả đăng ký báo cáo về sở.Trên cơ sở những tồn tại, hạn chế nêu trên của các địa phương, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã kiến nghị UBND tỉnh ban hành công văn chỉ đạo chấn chỉnh công tác điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo và thực hiện chính sách khuyến khích thoát nghèo bền vững năm 2014, đồng thời cho ý kiến thống nhất đối với những địa phương đăng ký bổ sung số lượng và danh sách hộ nghèo đăng ký thoát nghèo (sau ngày 30/9/2014 theo Công văn số 1137/LĐTBXH-BTXH ngày 03/9/2014 của Sở) để thống nhất trong việc thực hiện chính sách khuyến khích thoát nghèo bền vững (hộ nghèo phải làm đơn đăng ký trước khi địa phương tổ chức điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2014). Đồng thời Sở lao động - Thương binh và Xã hội cũng đã đề nghị UBND tỉnh cương quyết chỉ đạo các địa phương không tiếp nhận đơn đăng ký thoát nghèo và giải quyết chính sách đối với những trường hợp đăng ký thoát nghèo sau thời điểm điều tra và sau khi đã có kết quả điều tra hộ nghèo, cận nghèo năm 2014 (những trường hợp trên là không tự nguyện nhưng biết được kết quả điều tra là hộ gia đình sẽ thoát nghèo nên đối phó để hưởng chính sách. Ngoài ra, đề nghị chỉ đạo Sở Tài chính hướng dẫn sử dụng nguồn kinh phí phục vụ điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo, trong đó có nguồn do ngân sách tỉnh cân đối hỗ trợ cho các địa phương để thực hiện thống nhất, công bằng, trong đó ưu tiên hỗ trợ trực tiếp cho cán bộ, điều tra viên trực tiếp điều tra ở thôn, xã; thực hiện cấp phát, hướng dẫn sử dụng nguồn kinh phí hỗ trợ thực hiện quản lý điều hành Quyết định số 2813/QĐ-UBND ngày 16/9/2014 của UBND tỉnh, trong đó có cấp kinh phí cho Sở Lao động - Thương binh và Xã hội để phục vụ triển khai Quyết định này./.